Projekt NCN 2015/17/B/ST10/03335

Możliwości zastosowania zintegrowanych metod geofizycznych do lokalizacji poziomów antropogenicznych w glebach terenów wielowiekowej działalności górniczo-hutniczej w aspekcie oceny ich wpływu na środowisko wodno-gruntowe

Kierownik: prof. dr hab. Tadeusz Magiera

Projekt zakończony

Celem projektu było precyzyjne wyznaczenie zasięgu warstw antropogenicznych zalegających pod powierzchnią terenu, w oparciu o wyniki otrzymane z pięciu różnych metod geofizycznych (magnetometrii glebowej, gradiometrii magnetycznej, konduktometrii pomiarów elektrooporowych i pomiarów potencjałów wzbudzonych). Badania prowadzono na kilku przykładowych obszarach, gdzie udokumentowane było prowadzenie działalności górniczej i hutniczej w różnych okresach historycznych. Drugim celem badań było określenie, przy użyciu metod chemicznych, czy nagromadzenie dużej ilości potencjalnie toksycznych metali w warstwie antropogenicznej może stanowić realne zagrożenie ekologiczne dla otaczającego je środowiska wodno-glebowego. Pierwsza część badań oparta była o pomiary magnetometrii glebowej wykorzystującej różnice w podatności magnetycznej antropogenicznych i naturalnych warstw gleby. Na obszarach stwierdzonych anomalii magnetycznych wykonane zostały pomiary konduktometryczne elektrooporowe i potencjałów wzbudzonych. Na podstawie zintegrowanych danych pochodzących z tych metod został wyznaczony precyzyjnie zasięg warstw antropogenicznych zalegających w podłożu glebowym lub zasięg oddziaływania powierzchniowych składowisk odpadów przemysłowych. Z warstw antropogenicznych zostały pobrane próbki glebowe, które poddano analizie chemiczno-mineralogicznej, na podstawie której dokładnie określono rodzaj i skład chemiczno-mineralogiczny analizowanej warstwy gleby, bądź odpadu. Kolejnym etapem było pobranie próbek z przyległych warstw gleby i wód (powierzchniowych lub podskórnych) mających bezpośredni kontakt z badaną warstwą lub zwałowiskiem w celu określenia, czy toksyczne pierwiastki zawarte w warstwie antropogenicznej podlegają uruchamianiu i migracji do środowiska i czy mogą stanowić realne zagrożenie.  Badania pozwoliły na zweryfikowanie stanu wiedzy na temat możliwości integracji pięciu różnych metod geofizycznych w celu bardziej precyzyjnego określania zasięgu przestrzennego występowania warstw antropogenicznych lub/i warstw zawierających artefakty oraz pozwoliły lepiej scharakteryzować właściwości magnetyczne i geoelektryczne materiałów antropogenicznych obecnych w tych warstwach. Oceniono również realność zagrożenia ekologicznego występującego na badanych obszarach.

Kontakt

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu

41-819 Zabrze, ul. M. Skłodowskiej-Curie 34
tel.: +48 32 271 64 81
tel.: +48 32 271 70 40
e-mail: ipis@ipispan.edu.pl
NIP: 648-000-67-20